[Sách] Cơ bản là buồn – Nguyễn Ngọc Thuần

Viết cho Esquire Vietnam số tháng 6-2015

Tôi đọc Nguyễn Ngọc Thuần từ rất lâu. Quyển sách đầu tay được phát hành của anh, Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, dành cho thiếu nhi đã đoạt giải A cuộc thi Văn học Thiếu nhi “Vì tương lai đất nước” lần 2. Đó là một quyển sách đong đầy sự ngây thơ, trong sáng của một đứa trẻ sống giữa một gia đình và những người hàng xóm tốt bụng. Qua thời gian, những câu chuyện của anh “lớn” dần và mang nhiều trăn trở, mang hơi thở thời đại và xã hội hơn. Tiểu thuyết là nỗi buồn từ hai chiến tuyến bởi chiến tranh xâm lược không chỉ gieo rắc đau thương, mất mát ở nơi bị xâm phạm. Cả hai phía đều có những nỗi buồn không thể gọi tên.

X, nhân vật chính, là một cô gái cá tính và tình cảm. X là một cựu bartender, DJ rồi cô chuyển sang làm công việc quan hệ với những khách hàng khó nhằn của một công ty để họ ký hợp đồng. Những bản hợp đồng được ký trên giường dần làm X mất mục tiêu của cuộc đời mình. Duyên số đưa đẩy X đến công việc phiên dịch và làm hướng dẫn viên nghiệp dư cho những cựu binh từng tham chiến tại miền Nam thời kỳ chiến tranh chống Mỹ. Bản thân X cũng là con rơi của một chiến binh Mỹ với mẹ mình và chính điều đó đã tạo nên một mối liên kết vô hình, một sự đồng điệu giữa cô và các cựu binh.

Có nhiều lý do khiến các cựu binh năm xưa hăm hở quay lại nơi mình từng gieo chết chóc sau khi cuộc chiến kết thúc nhiều năm. Họ bị chiến tranh, bom đạn, cái chết ám ảnh. Những thứ đó bám theo họ hàng chục năm không buông tha và tạo nên một thứ thương tật tâm lý không thể chữa lành. Họ muốn về lại nơi mọi thứ khởi nguồn để mong có một kết thúc cho những ám ảnh năm xưa. Tuy nhiên, chiến tranh vẫn còn lưu dấu và thậm chí dấu ấn của nó đã in hằn quá sâu đến mức khó có thể xóa nhòa. Những hồ nước bị nhiễm độc, những đứa trẻ dị dạng, căn bệnh ung thư, những cái chết đau đớn, sự ghẻ lạnh của người đời chính là bóng ma chiến tranh còn đang lởn vởn. Các cựu binh quay lại và đối diện với bóng ma ấy, rồi họ bị nó ám nặng hơn, khó thoát ra hơn.

Trong hoàn cảnh đó, X gặp John với biệt danh Mỹ Ngáp, một cựu binh Mỹ, và vợ ông. John muốn về lại huyện Vĩnh Cửu, Biên Hòa, để thăm lại nơi ông chiến đấu. Hơn hết, ông muốn chữa lành vết thương trong tâm của mình. Tuy nhiên, một người thông báo rằng John có một đứa con rơi với người đàn bà tên Huệ. Đứa con rơi ấy là kết cục buồn thảm của một cuộc tình giữa người phụ nữ Việt và một chiến binh. Đứa con mang di chứng chất độc màu da cam được đặt cho cái tên có phần trớ trêu: Hữu Nghị.

Nguyễn Ngọc Thuần mang lối viết đặc trưng của mình vào Cơ bản là buồn. Những câu chuyện lần lượt trôi theo tuyến tính thời gian, không quá nhanh cũng chẳng quá chậm. Nó như một dòng suy nghĩ và cảm xúc dâng lên theo thời gian rồi bột phát và bình lặng vào phút cuối. Những đoạn đối thoại giữa X và John cũng như những người xung quanh cô đôi khi như lời độc thoại nội tâm của chính cô. Những trường đoạn ấy làm người đọc cảm nhận sâu sắc hơn những suy nghĩ về hậu quả của cuộc chiến tranh xâm lược và những nỗi đau mà nó để lại. Nội dung quyển sách không chỉ gói gọn trong câu chuyện hậu chiến và hậu quả của nó. Nguyễn Ngọc Thuần còn “thổi” vào nó những câu chuyện đậm tính thời đại: tình yêu đôi lứa, sự đánh đổi của tuổi trẻ, đam mê và lý tưởng sống. Những đề tài này tuy chỉ được đề cập thoáng qua nhưng đủ dựng nên một bức tranh đa sắc trong cuộc sống những người trẻ.

Cơ bản là buồn dĩ nhiên sẽ mang đến cho người đọc những nỗi buồn khó có thể diễn tả. Nguyễn Ngọc Thuần từng tâm sự trên Esquire rằng: “Tôi chưa bao giờ có ý định viết về chiến tranh, bởi không biết gì về nó. Cho đến khi tôi trực tiếp gặp cậu bé tên là Hữu Nghị, một nạn nhân chất độc màu da cam. Một câu hỏi được đặt ra là, nếu cháu là con tôi, thì tôi sẽ nghĩ thế nào?”. Vậy còn cựu binh John nghĩ thế nào về đứa con rơi không nguyên vẹn của mình? Còn bạn, bạn nghĩ gì khi có một đứa con như thế? Bạn sẽ thương xót, đau đớn, giận dữ, xa lánh hay sẽ yêu thương đứa trẻ hết lòng?

Chiến tranh đã qua đi từ rất lâu nhưng dấu vết của nó vẫn mãi còn hằn sâu trong tâm trí của nhiều người, nhiều thế hệ. Nó ám ảnh cả hai phía ở hai bờ chiến tuyến chứ không chỉ bên bị xâm lược. Cách tốt nhất để chiến tranh đi qua là quên lãng nó, tha thứ và yêu thương những con người bị nó ám ảnh.

Đôi khi cũng cần lên cơn một chút

À hôm nay tôi đã chính thức nghỉ tết rồi. Đám bạn của tôi đang trào máu GATO vì tôi được nghỉ quá sớm và quá nhiều. Thực ra thì tôi phải lấy thêm ngày phép năm để nghỉ và thực hiện kế hoạch điên rồ của mình: ăn sinh nhật 1 mình ở 1 nơi xa lạ.
Thường thì tôi không thích lên kế hoạch quá chi tiết cho những hành trình của bản thân. Tôi có thể sẽ nghĩ đến vài nơi cần đi, vài quán ăn hấp dẫn phải đến. Nhưng chẳng có gì bắt buộc tôi phải đi hết những nơi đó cả. Tôi thích thả lỏng bản thân thoải mái đi chơi, tiện thì đi không thì bỏ qua. Đi chơi mà ép buộc bản thân theo 1 lịch trình nhất định thì còn gì là vui là chơi nữa!?!?!?
Chuyến đi này cũng thế! Tôi chọn Đà Nẵng, một nơi không quá xa lạ nhưng cũng không mấy quen thuộc, làm điểm đến. Tôi không nghĩ rằng mình sẽ gặp nhiều bạn bè ở đây vì tôi chỉ quen biết 1,2 người bạn ở thành phố này. Một cậu em nhiệt tình giúp việc đặt khách sạn rẻ bất ngờ, tình nguyện đón ở sân bay đồng thời tháp tùng đi vi vu vài chổ hay ho. Rồi một người bạn cũ ở Mỹ về cũng tình cờ đi ĐN vào dịp này, thế là rủ nhau tụ tập ngay. Cứ nghĩ mình sẽ phải ủ ê lang thang một mình trong những ngày ở thành phố lạ này. Cuối cùng lại vui không tưởng khi có những cuộc hội ngộ bất ngờ.
Tôi lên cơn làm chuyện điên khùng để thay đổi không khí. Cuối cùng lại may mắn được cuộc đời “chiếu cố” cho một ngày đầu tiên cực vui với bạn bè. Còn đòi gì hơn nữa nhỉ!

Đôi khi chúng ta cũng cần làm những chuyện điên rồ, lên cơn một chút để thấy đời thú vị hơn! Biết đâu sẽ gặp được những niềm vui bất ngờ đâu đó ở những nơi xa lạ.
Đời mà! Đâu ai biết được chữ ‘Ngờ’!

một năm

Cuối cùng thì tháng 11 cũng gần kết thúc. Nhớ lại một năm trước, một ngày đầu tháng 11 tôi nhận được điện thoại thông báo nhận công việc mới ở một ngành mới. Trong hơn 20 năm sống, tôi (và cả ba mẹ tôi) chưa bao giờ thoáng qua ý tưởng tôi sẽ bước vào nghề báo. Lý do cũng khá đơn giản: trừ những kỳ thi tốt nghiệp các cấp, điểm văn của tôi chưa bao giờ quá 7 điểm. Cú rẽ bất ngờ vào nghề báo vậy mà đã hơn một năm rồi. Thời gian trôi nhanh thật.
Tính ra thì đây là công việc tôi làm lâu nhất từ lúc ra trường đến giờ (đã hơn 1 năm) mà vẫn còn thấy hứng thú và chưa bao giờ nghĩ đến việc sẽ bỏ. Công việc đôi khi rất nhàn nhã nhưng lắm lúc rất nhiều và mệt. Có những ngày thong thả đi cafe, đọc sách vì sếp cho nghỉ. Cũng có nhiều ngày cắm mặt ở công ty từ sáng đến sau nửa đêm mới về đến nhà và 9 giờ sáng hôm sau lai tiếp tục chiến đấu. Công việc thú vị, đồng nghiệp vui và cá tính, gặp nhiều nhân vật rất đáng ngưỡng mộ và học hỏi được nhiều điều từ họ. Đó cũng là nguyên nhân khiến tôi luôn yêu công việc hiện tại. Một điều khác nữa là công việc bắt buộc tôi phải liên tục đọc và cập nhật nhiều thứ mới mẽ và cả học những cách hành xử mà trước giờ tôi chưa bao giờ làm. Không thể nói là bản thân đã hoàn thiện hơn nhưng có thể nói là mình đã tốt hơn một năm trước kha khá.
Từ khi ra trường đến giờ tôi đã làm ít nhất 4 công việc và lần nào cũng là một ngành nghề khác nhau. Xem ra thì hồ sơ công việc của tôi không dày nhưng đủ làm người khác “rối” vì mức độ bay nhảy tung tăng. Khó có thể nói trước đây sẽ ra công việc tôi sẽ theo đuổi đến cùng. Nhưng ít nhất, bây giờ, đây là công việc tôi sẽ theo đuổi trong tương lai gần và còn chuẩn bị lên kế hoạch đi học thêm về ngành này.

Ừ thì một năm chung sống với nghề báo rồi đấy. Ít nhất thì đến giờ vẫn thấy mê nghề này và mỗi ngày đến công ty là một ngày vui!

Những điều mới

Thời gian gần đây tôi cố gắng thử làm nhiều điều mà trước giờ tôi chưa bao giờ làm hoặc đã từng làm nhưng sau này không làm nữa. Việc mua xe chiếc fixie để đi chơi, đi dạo là một ví dụ. Dù công việc khá bận và đôi khi đi làm về mệt nên cũng chẳng có sức mà chạy. Nhưng tôi vẫn cố gắng đạp xe bất kỳ lúc nào mình có thời gian. Cơ bản thì việc đạp xe có tác dụng giảm stress rất tốt. Mỗi khi quá căng thẳng thì tôi bỏ hết mọi việc sang một bên, lấy xe đạp đi một vòng. Vừa đạp xe, vừa nghe nhạc nhỏ nhỏ làm đầu óc thoải mái hơn rất nhiều và khi về đến nhà có thể làm việc tiếp.

Hồi tháng 9, tôi làm đám bạn khá bất ngờ khi mua vé đi xem Hardwell theo lời dụ dỗ của vài đồng nghiệp (hay cũng có thể gọi là đồng bọn) ở công ty cũ. Tôi là người không thích đi sàn, không thích ồn ào, không thích chen lấn nhưng cuối cũng lại mua vé general admission của Hardwell để chen lấn, nhảy nhót, la hét đủ trò. Đó dường như không phải là một “tôi” bình thường. Cuối cùng tôi lại thấy thỉnh thoảng đi những buổi như thế cũng vui ấy chứ. Nhạc hay, âm thanh tốt, dj số 1 thế giới cơ mà. Có lẽ phải thường xuyên đi những show như vậy để thấy mình bớt nhàm chán và tẻ nhạt!

Hôm nay, tôi vừa đi xem buổi biểu diễn múa đương đại Withou Stars của một đoàn múa ở Anh qua trình diễn. Vở diễn được lấy ý tưởng từ tiểu thuyết Rừng Nauy của Haruki Murakami. Kể từ khi xem So You Think You Can Dance của Việt Nam xong tôi khá hứng thú với nhảy múa. Tôi thì không có khả năng nhảy múa rồi nên chỉ có thể xem các vũ công trình diễn thôi. Cá nhân tôi thấy coi SYTYCD rất hấp dẫn, ít chiêu trò, không có những màn scandal nhảm nhí xàm xí như những chương trình truyền hình thực tế hát hò khác. Tôi thừa biết SYTYCD cũng có cài thí sinh, dựng kịch bản này nọ nhưng họ làm rất khéo, biên tập tốt, kịch bản hấp dẫn nên xem nó rất “thực tế”. Hơn hết là nó cho người xem cảm nhận được niềm đam mê của những vũ công và cách họ cống hiến và luyện tập vì cái nghề, cái nghiệp của họ. Trở lại với Without Stars, đây là vở múa biểu hiện tình yêu giữa Naoko và Watanabe. Nó có sự gắn bó, sự giằng xé, sự u ám, sự cô đơn và trên hết là vở diễn rất đẹp. Tôi không phải người thích múa may quay cuồng nhưng từ sau khi xem SYTYCD mùa 1 thì tôi khá quan tâm đến bộ môn nghệ thuật này. Và Without Stars cho tôi thấy được ngôn ngữ múa có sức biểu cảm và đẹp đến mức nào. Đó là một ấn tượng và là một trải nghiệm không bao giờ tôi có thể quên được.

Nhiều lúc thấy cuộc sống cứ lập đi lập lại những thứ quen thuộc hoài thì cũng chán. Tại sao không tìm những điều mới mẽ hơn để mỗi ngày có thêm màu sắc và trở nên thú vị hơn chứ nhỉ! 😉

lại xe đạp và những câu chuyện xung quanh nó

mấy hôm nay, trời thường mưa buổi tối nên chẳng thể vác xe đạp ra đi đâu được. lộ trình đạp xe 60 phút hàng ngày cũng vì thế mà bữa được bữa mất. nguyên nhân sâu xa của mọi chuyện là do chiếc xe không có dè để chắn nước, đất bắn lên người. nếu xe đạp thông thường không gặp vấn đề gì về mấy chuyện đó thì xe thể thao nói chung và chiếc xe của thằng tôi nói riêng gặp một vấn đề khá to bự. nếu đi xe mà mặc áo trắng thì một là đứng chờ mưa tạnh rồi nhẹ nhàng đạp từ từ về nhà để tránh nước, đất văng, không thì xác định bỏ luôn cái áo thì cứ thế là chiến thôi 😀 nhưng mà thằng tôi thì sợ hư áo nên chả dám vác xe ra đi trong mưa hoặc mặc toàn áo đen.

tuần trước, có một người bạn hỏi: “anh mua fixie rồi có tham gia hội nào không?”. chuyện là trong đời tôi chưa thích bất kỳ một hội, nhóm, đoàn thể nào cả. lúc còn đi học tham gia đội hay đoàn gì đó toàn là do bị bắt buộc/ép buộc chứ tôi chẳng đam mê bao giờ và cũng chẳng đóng đoàn đội phí gì đó  vì nó chẳng có ích lợi gì cho tôi. với fixie cũng thế, tôi đạp xe fixie vì sở thích cá nhân và chỉ muốn đi 1 mình chứ không có nhu cầu tụ tập hoặc đàn đúm này nọ. đi đạp xe với 1, 2 người bạn là đủ vui rồi. thậm chí, đi 1 mình cũng vui lắm. cần gì phải đông!

sau 1 tháng mua xe thì ba mẹ cũng đã chứng kiến tận mắt chiếc xe của tôi. số là tôi không ở cùng ba mẹ nên lúc mua chỉ gửi hình cho xem thôi. hôm qua, ba mẹ qua chổ tôi ở thế là thấy “nguyên con” xe dựng trong nhà mà lúc đó thì tôi đang vi vu đi cà phê sáng với thằng bạn. ba khen xe đẹp dù tôi chả biết thật hay đùa, mà có lẻ ba mẹ cũng quen với cái sở thích màu mè của tôi rồi cũng nên.

từ khi tôi mua xe thì đã có thêm 1 đứa bạn cũng đu theo phong trào. chỉ có điều nó không dám đạp fixie mà chỉ mua xe đạp leo núi thôi. kể ra có bạn đi chung cũng vui hơn.

à! sáng nay là ngày đầu tiên chạy xe đạp đi làm sau gần 1 tháng mua về để chạy long nhong. cơ bản là ai cũng nhìn hết -_- chắc tôi là nhân viên văn phòng duy nhất trong tòa nhà đi xe đạp!